Türkiye iş kazalarının çok görüldüğü ülkelerden biri. Giderek artan endüstrileşme ile birlikte özellikle şiddetli el yaralanmalarına daha sık rastlanıyor. Bu yaralanmaların başında gelen uzuv kopmasında tedavinin başarıyla gerçekleşebilmesi için zamanında ve doğru ilk müdahale şart.
Duyması bile hoş olmasa da ülkemizde iş kazalarının ve buna bağlı olarak uzuv kopmalarının sık yaşandığı bir gerçek. Kazalara bağlı uzuv kopmaların görülme sıklığı artmasına karşın el cerrahisindeki gelişmeler ise umut veriyor. Uzuvların yerine dikilmesi ameliyatlarına replantasyon adı veriliyor. Bu ameliyatlar çok zor ameliyatların başında geliyor. Kopmanın seviye ve tipi; hastanın yaşı işi tıbbi özgeçmişi ve çeşitli risk faktörleri başarının oranını belirliyor.
Muntazam kesi tarzındaki kopmalar daha kolay yerine dikilebilir ezilmiş ve sıyrılma yaralanmalarında kopan parçanın kurtarılması zordur. Sinir iyileşmesi çocuklarda daha iyi olduğu için onlarda fonksiyonel sonuçlar da daha iyidir. Tecrübeler el bileği ve parmaklar gibi uç bölgelerdeki kopmalar yerine dikildiğinde iyileşmenin daha iyi olduğunu göstermiştir. El fonksiyonundaki önemi nedeniyle başparmak kopmalarında yerine dikme daima denenmelidir. Birkaç parmağın birden kopması halinde de yerine dikme yoluna gidilmelidir. Tek parmak kopmaları ve yüzük sıyrılmasına bağlı yaralanmalarda ise yerine dikme denenmez. Bu tarz kopmalarda dikilen parmak yaşasa bile fonksiyon mükemmel olmaz. Yerine dikmeye girişmeden önce işe yarar bir fonksiyon kazanabilmek için aylar süren bir fizik tedavi ve rehabilitasyonun gerekli olacağı hastaya anlatılmalıdır.
Hastaneye Erken Ulaşmak Gerekiyor
Uzuv dikilmesinde başarılı olunabilmesi için kopan uzvun zamanında ve doğru bir şekilde hastaneye yetiştirilmesi gerekiyor. Cerrahinin başarısını ciddi olarak etkilediği için kopmuş parçanın hastaneye gönderilme şekli büyük önem taşıyor.
Kopmuş parça temiz su ile yıkanır ıslak temiz bir bezle sarılı ve su geçirmez bir torbaya konulur. Bu torba buz üzerine yerleştirilerek hastayla birlikte hastaneye yollanır. Kas dokusu oksijensizliğe en az dayanabilen dokudur ve bu yüzden kopma seviyesi vücuda ne kadar yakınsa yerine dikme öncesinde geçmesine izin verilebilecek süre de o kadar azdır. Uygun koruma ve soğutma ile vücuda yakın kopmalarda 8 saatlik bekleme süresi kabul edilebilir parmaklarda ise bu süre 12 saat ve daha fazla olabilir.
EL Yaralanmalarında Önemli Kurallar
· Kanama baskılı sargı ile durdurulmalıdır
· Yüzük kol saatı vs. gibi aksesuarlar çıkarılır
· Yaraya steril pansuman yapılır.
· İlaç konulmaz.
· El uygun pozisyonda (eklemleri aşırı bükmeden) belirlenir.
· El kalp seviyesinde tutulur.
· Kopan parmak el veya kol uygun biçimde soğutularak el ve üst ekstremite merkezine nakledilir.
KOL Yaralanmalarında Önemli Kurallar
· Yaraya veya kopan dokunun yara yüzeyine mikrop giderici sıvı (alkol iyotlu solüsyonlar tentürdiyot) sürülmemeli bu solüsyonlarla yara yıkanmamalıdır.
· Kola lastik veya ip ile boğma işlemi yapılmamalıdır.
· Yara kanasa bile pens veya dikiş materyali ile tutulmamalıdır. Küçük de olsa cerrahi müdahale uygulanmamalıdır.
· Kanamanın durdurulması yalnızca temiz bez veya benzeri maddelerle baskılı bandaj ve kolun yukarı kaldırılması ile sağlanmalıdır.
· Kopmuş parça serum ile nemlendirilmiş gazlı bez veya temiz havlu ile sarılmalı delik olmayan temiz naylon torbaya konulmalı ağzı sıkıca bağlanmalı ve içinde buz bulunan kutuda nakledilmelidir. Kutu içinde kopan parça buz ile doğrudan temas etmemelidir.
Acıbadem Kadıköy Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op.Dr. Ufuk Nalbantoğlu
Anasayfa 
